Via het dashboard www.zichtopondermijning.nl kan elke gemeente in Nederland extra inzichten krijgen in lokale risico’s op criminele fenomenen als drugsproductie en witwassen. Het dashboard is het resultaat van de City Deal Zicht op Ondermijning, een samenwerking tussen lokale en landelijke overheden. Afgelopen zomer is de City Deal (de ‘convenantfase’) ten einde gekomen, maar het ontstane… Lees meer »

Nederlandse gemeenten zijn druk bezig met het op orde krijgen van hun woonzorgvisie. Twee derde van de gemeenten bleek aan het begin van dit jaar nog onvoldoende inzicht te hebben in de zorg- en ondersteuningsvraag van de mensen in hun gemeente. Er zijn zoals altijd ook koplopers. Zo denken Sittard-Geleen en Rheden al langer na… Lees meer »

Eind dit jaar moeten gemeenten een woonzorgvisie hebben met een vertaling daarvan naar prestatieafspraken. Het is hoogst twijfelachtig of dat gaat lukken. Met name de financiering van woonzorgwoningen is een knelpunt. Gemeenten hebben al genoeg taken en bijbehorende verplichtingen op hun bordje. Terwijl de achterstand nu al wordt ingeschat op 80.000 woningen. Een deksels dilemma… Lees meer »

Met de aanleg, verbetering en verbinding van groenstructuren aan binnenkant van de singels heeft Leiden een uniek groen speel- en wandelgebied gekregen rondom de oude binnenstad. Het Singelpark is met ruim zes kilometer lengte het ‘langste park van Nederland’. Betrokken inwoners vormen samen met de gemeente de drijvende kracht achter het grote project dat z’n… Lees meer »

Een waslijst aan toonaangevende boeken, projecten over de hele wereld. Architect en stedenbouwkundige Jan Gehl heeft een indrukwekkende trackrecord. In november spreekt hij op de Dag van de Stad. Een goede gelegenheid om hem te interviewen over zijn visie op stedelijkheid, de 15-minutenstad, verdichting, architectenego’s en ontwikkelaarsdogma’s, en over de stad voor iedereen toegankelijk houden. Door… Lees meer »

Met het besluit een Vijfde Dorp in het zogenaamde Middengebied te bouwen, steekt de Gemeente Zuidplas haar nek uit. Sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw is er in Nederland geen zelfstandig dorp van deze omvang meer gerealiseerd. De locatiekeuze in een diepe droogmakerij roept nog de nodige discussie op, maar de betrokken overheden… Lees meer »

De innige samenwerking met Oost-Vlaanderen verder uitbouwen. Voor krimpregio Zeeuws-Vlaanderen is het de kans om de vergrijzing en ontgroening van de bevolking het hoofd te bieden. Jan Lonink, die achttien jaar burgemeester van de gemeente Terneuzen was, is wat dat betreft optimistisch. ‘De toekomst ligt hier in deze delta.’ De gefuseerde North Sea Port staat… Lees meer »

De regio Parkstad Limburg, goed voor ruim 250 duizend inwoners, kijkt nadrukkelijk over de grens voor het versterken van de brede welvaart. Het Duitse Aken is partner in crime en ook Den Haag raakt steeds betrokkener. Tegelijkertijd verloopt de samenwerking met het Rijk bij grote projecten nog stroef. Door Kasper Baggerman. Dit artikel verscheen eerder… Lees meer »

Een slapende reus. Met enige fantasie zou je de regio Twente zo kunnen omschrijven. De potentie op economisch gebied is enorm, de energie en de dynamiek die daarvan uitgaan werken aanstekelijk, en het leven in het Twentse land is goed. ‘We liggen Europees centraler dan de Randstad’, zegt de Enschedese burgemeester Onno van Veldhuizen. Toch… Lees meer »

‘Aan de grens begint Europa.’ Die zinsnede uit de brief van afgelopen voorjaar van staatsecretaris Raymond Knops aan de Tweede Kamer vat in de kern samen waarom de grensgebieden beter verdienen. Geografisch gezien, vanuit Europees perspectief, ligt de Randstad juist perifeer. Kortom, het is tijd om ons beeld van de grensgebieden bij te stellen en… Lees meer »

Overheid en initiatiefnemers botsen bij de uitwerking van de RES’en keihard op de ruimtelijke beperkingen. Zo levert de realisatie van zonneparken inmiddels net zoveel weerstand op als de plaatsing van windmolens. Al staat zon op land volgens de ‘zonneladder’ op de laatste plaats, in menige gemeente liggen er vergunningaanvragen. LAOS Landschapsarchitecten is een van de… Lees meer »

Vijf jaar ervaring met innovatieve woningbouw vormt voor het Woningbouwatelier Almere (WBA) reden genoeg om stil te staan bij de lessen. Het atelier vestigde zich niet toevallig in Almere: een stad met ongekende groei die al langer de basis is van vernieuwing in de woningbouw. De ambities was juist om wat er in de stad… Lees meer »

De nasleep van de toeslagenaffaire kan grote gevolgen hebben voor besluitvorming over ruimtelijke plannen en investeringen. Zeker met de Omgevingswet in aantocht die participatie verplicht stelt en de recente uitspraak van de hoogste bestuursrechter die de mogelijkheden voor rechtsgang verruimt. Het allesoverheersende politieke sentiment van dit moment lijkt: de door een overheidsbeslissing benadeelde individuele burger… Lees meer »

Waar elders in het land felle discussies spelen rond de plaatsing van nieuwe hoge windmolens zitten de plannen voor de windparken Groen en Blauw in oostelijk Flevoland inmiddels in de uitvoeringsfase. De tegenstand is nagenoeg overwonnen, de landschappelijke inpassing wordt er beter op, burgers zijn nauw bij de uitvoering betrokken en kunnen ook participeren. Over… Lees meer »

In Noord-Holland Noord worden veel te weinig woningen gebouwd. Met name in de steden Alkmaar en Hoorn is het tekort nijpend. Maar ook in kleinere gemeenten als Schagen blijft de nieuwbouw fors achter bij de vraag. Het gebrek aan capaciteit bij de gemeenten en een terughoudende provincie zijn de grootste bottlenecks. Door Marcel Bayer. Dit… Lees meer »

De NOVI staat een brede, integrale benadering van duurzaamheid voor. Maar bij gebiedsontwikkeling is daarvan nog nauwelijks sprake. Een uniforme aanpak, compleet met een eenduidig begrippenkader en vaste set van indicatoren, ontbreekt. Provincies en gemeenten zouden er goed aan doen om op korte termijn gezamenlijk met een dergelijke handreiking te komen wil de aanpak NOVI… Lees meer »

De doorwerking van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de versnelling van de woningproductie staan ter discussie als lokale belangen prevaleren boven nationale belangen. In december hield de rechter een gemeentelijk veto in stand voor de aanleg van een zandeiland in het IJsselmeer, voorzien in wetgeving en de NOVI, en ten behoeve van de bouwopgave en… Lees meer »

Met de Ruimtelijke Strategie Utrecht (RSU) 2040 schudt de Domstad alle bescheidenheid af. Utrecht wordt de derde Nederlandse metropoolregio. Voor het jaar 2040 komen er alleen al in de stad 100.000 inwoners, 60.000 woningen en 70.000 banen bij en gaat er een schaalsprong in het openbaarvervoersnetwerk plaatsvinden. De stad Utrecht wil met de ruimtelijke strategie… Lees meer »

Het nieuwe kabinet staat voor grote opgaven op het gebied van de leefomgeving. Een groot aantal woningen erbij, versnelling van de energietransitie met meer windmolens en zonneparken, terwijl de draagkracht van bodem, water en biodiversiteit afneemt. Met of zonder een aparte minister of vóór wonen of voor ruimte, harde keuzes zijn noodzakelijk, constateert het PBL… Lees meer »

CrossMark Breda en Kennisas Tilburg zijn meer dan gebiedsontwikkelingen met woningbouw langs het spoor. Het zijn centraal gelegen plekken waar de stad kan groeien en opnieuw kan bloeien. Ze zorgen voor heling van het stedelijk weefsel waar industrie is weggetrokken of verdichting met nieuwe functies een brug kan slaan tussen het stadscentrum en andere stadsdelen.… Lees meer »

De Internationale Knoop XL in Eindhoven, één van de veertien NOVI-verstedelijkingsgebieden, moet hét visitekaartje van de stad en de Brainportregio worden. Met ruimte voor wonen, werken, recreatie en studeren, en met veel groen en goede infrastructuur. Een flinke opgave dus, met een flink prijskaartje. ‘Investeren in Eindhoven is van nationaal belang.’ Dit artikel stond eerder… Lees meer »

Een aantrekkelijk woonwerkmilieu ontwikkelen: waar begin je? Om het proces te vereenvoudigen heeft Bureau Stedelijke Planning de talloze nemen te stappen teruggebracht tot een klantreis met vier belangrijke onderdelen: 1. Stedelijke strategie en locatiekeuze 2. Visie op programma en ruimte 3. Financiële strategie en businesscase 4. Instrumentarium. De eerste stap is het onderwerp van dit… Lees meer »

Met de ontwikkeling van de Spoorzone krijgt Zwolle een eigentijdse uitbreiding van het stadscentrum, een dynamisch woon-werkgebied met volop innovatie én een betere verbinding naar de Windesheimcampus en de IJssel. De gemeente is echter afhankelijk van andere partijen om de hoge ambities in het nieuwe centrumgebied te realiseren. Zwolle rekent op een langdurige betrokkenheid van… Lees meer »

Samen met betrokken steden en private partijen werken de ministeries van BZK en I&W sinds enige tijd aan de integrale ontwikkeling van veertien grootschalige woningbouwgebieden. De circa 600.000 huizen die in deze gebieden kunnen worden gebouwd, zijn hard nodig om in de regio’s met overspannen woningmarkten het woningtekort weg te werken. Door Marcel Bayer. Dit… Lees meer »

De Landschapsvisie Hunzedal biedt nieuw perspectief op de succesvolle afronding van de natuurontwikkeling in het stroomdal van de rivier de Hunze in Drenthe. Deze natuuropgave is onderdeel van het Drentse Programma Natuurlijk Platteland en moet in 2027 klaar zijn. Maar dat lijkt nogal een stevige ambitie vanwege de lage grondmobiliteit, agrarische en andere belangen, zoals… Lees meer »

Twee jaar is ervaring opgedaan met het Dashboard Verstedelijking, waarmee een integrale afweging mogelijk is bij verstedelijkingsopgaven. Betrokkenen zijn enthousiast. In de zes Woondealregio’s en bij de veertien grootschalige verstedelijkingsgebieden wordt het instrument door het Rijk ingebracht in het regionale proces om alle maatschappelijke effecten integraal in beeld te krijgen. Het dashboard biedt overheden zo de… Lees meer »

Als volksvertegenwoordiger kijkt Maarten Koning (D66) met scepsis naar de bemoeienis vanuit de Tweede Kamer. “Een gemeentebestuur proberen te dwingen tot bouwen in een slecht bereikbare polder zonder ook maar enig uitzicht te bieden op (co-)financiering is een gratuit gebaar”. Hij zet uiteen waarom Rijnenburg wel een geschikte locatie is om op termijn een iconische… Lees meer »

De triomf van de stad is onmiskenbaar, ook in Nederland. Jonge mensen blijven massaal uit kleinere kernen op het platteland toestromen naar de dynamische en creatieve centra van onze economie. Toch zijn er aanwijzingen voor een ‘renaissance’ van het platteland, meent Murielle Hermsen-Facon. Ze illustreert dat aan de hand van Nieuwerbrug aan den Rijn, waar… Lees meer »

De klimaatdoelen van Parijs stellen Nederland voor een ongekende opgave. Met de RES’en vindt een razende zoektocht plaats naar nieuwe, duurzame energiebronnen. Draagvlak moet daarbij centraal staan. Locaties voor windmolens en zonnepanelen worden het liefst samen met inwoners bepaald. En ook samen met inwoners ontwikkeld. Maar hoe organiseer je zo’n complex proces participatief? En in… Lees meer »

Ligt er nog iemand wakker van de Omgevingswet? Die vraag is relevant nu de coronacrisis zoveel aandacht vraagt van de overheid. Op het hoogtepunt van de pandemie werd de invoeringsdatum een jaar naar achteren geschoven. Programmamanagers zeiden meteen dat voor hen de implementatie van de wet gewoon doorgaat. Maar zien bestuurders, beleidsmakers en politici dat… Lees meer »

Het omgevingsbeleid zet steeds meer in op een integrale benadering van de leefomgeving, maar het daarbij behorende omgevingsrecht doet precies het tegenovergestelde: sectorale en gefragmenteerde benadering. Ook de Omgevingswet gaat die gescheiden sporen niet doorbreken; met als duidelijk eerste slachtoffer het natuurbeleid. Beleid en recht liggen hier ver uit elkaar, signaleren de onderzoekers Bas Breman,… Lees meer »

Een goed functionerende stad heeft de industrie keihard nodig. Dat is de kern van de boodschap van Mark Brearley, professor, fabriekseigenaar, stedelijk adviseur én spreker op het BT Event. Een gesprek over de strijd om ruimte in stedelijke gebieden, diepgewortelde vooroordelen en het belang van industrie voor een gezonde en leefbare stad. Mark Brearley is… Lees meer »

We kunnen een veel beter gebruikmaken van de woonruimte in Nederland door goed te luisteren naar wat empty nesters willen. Zij, de een- of tweepersoonshuishoudens van boven de 55 jaar oud waarvan de kinderen het huis uit zijn, hebben de sleutel in handen. Zij maken ruimte vrij op plekken die vaak voor gezinnen zijn ingericht… Lees meer »

Medio september publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de Monitor van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Met 101 indicatoren is in beeld gebracht of en hoe trends en ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving ‘toe bewegen’ naar wat de NOVI beoogt. Dat levert een zeer divers beeld op. Er zijn zowel positieve als negatieve ontwikkelingen in… Lees meer »

De Omgevingswet biedt de gemeente ruimte voor maatwerk om af te wijken van algemene regels al naar gelang de lokale omstandigheden. Tegelijkertijd blijft de gemeente ook verantwoordelijk voor het algemeen belang en dient participatie plaats te vinden. Maar hoe verhouden deze begrippen zich tot elkaar? Jean-Michel Henriquez[1] deed hier onderzoek naar en kwam tot de… Lees meer »

Het is zomer en dat betekent dat u eindelijk eens tijd heeft om lekker boeken te lezen. Hier zeven boeken over de stad die de redactie van Stadszaken/ROm van harte aanraadt. Zodat u na de zomer lekker met uw nieuw opgedane inzichten kan pochen bij uw collega’s. Door Kasper Baggerman. 1. Feminist City: Claiming Space… Lees meer »

In het artikel ‘Houdt welstand wel stand?’ (ROm 5, mei 2020) vragen Sarah Ros en Bas Schout zich af of welstand een toekomst heeft na de invoering van de Omgevingswet. Stichting Libau, de adviesorganisatie voor cultureel erfgoed en omgevingskwaliteit in Groningen en Drenthe, is ervan overtuigd dat welstand standhoudt, maar dan wel ondergebracht in het… Lees meer »

Jarenlang zijn woningen toegevoegd aan de woningvoorraad die de doorstroming van huishoudens belemmerden, waardoor kleine huishoudens nu in grote woningen wonen en grote huishoudens in kleine. De bouw van meer middeldure en dure koopappartementen heeft het sterkste doorstroomeffect op de woningmarkt, blijkt uit vervolgonderzoek van Springco Urban Analytics.  Door Cyril Crutzen en Gert Jan Hagen,… Lees meer »

Het begon allemaal zo veelbelovend. De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) waar zo lang naar was uitgekeken, zou bepalend zijn voor de ruimtelijke inrichting van ons land voor de komende dertig jaar. ‘Een toekomstvisie met een breed draagvlak helpt ons om Nederland toekomstbestendig te maken. Voordat die visie definitief is, gaan we over dit ontwerp open het… Lees meer »

Over nut, noodzaak en juridische vormgeving van regels in het omgevingsplan bestaan verschillende opvattingen. Terugkerende vragen daarbij gaan over voldoende rechtsbescherming door de regels, of urgente milieurisico’s afdoende zijn getackeld en of de regels handhaafbaar zijn. Iedereen ziet wel in dat het ontwikkelen van het omgevingsplan een multidisciplinaire opgave is. Om het een effectief instrument… Lees meer »

Een deel van de afspraken uit het Klimaatakkoord wordt in dertig regio’s uitgewerkt tot een Regionale Energiestrategie (RES). Maatschappelijk draagvlak is daarbij essentieel. Alle betrokken partijen zijn het daar wel over eens. Maar burgerparticipatie heeft nog nauwelijks plaatsgevonden, constateert Erik Spaink. Hij waarschuwt voor het risico van verrommeling en massieve weerstand als nu geen prioriteit… Lees meer »

Terwijl we kampen met een groot woningtekort, staan heel veel zolders en kamers leeg. Met name zogenaamde empty nesters en senioren wonen opvallend ruim, laat dataonderzoek van Springco Urban Analytics zien. Hoog tijd dus voor een bouwbeleid gericht op het beter benutten van woonruimte, menen onderzoekers Gert Jan Hagen en Cyril Crutzen. Beter benutten is… Lees meer »

In de Omgevingswet, die naar verwachting tussen januari 2021 en januari 2022 in werking zal treden en de fysieke leefomgeving in samenhang benadert, wordt de term ‘welstand’ weinig gebruikt. Daarvoor in de plaats wordt de term ‘uiterlijk van bouwwerken’ gebruikt en heeft de wet onder meer tot doel het bereiken en in stand houden van… Lees meer »

Een groeiende economie, versnelling in de woningbouw en vergroting van de capaciteit van het hoofdwegennet leggen een flinke belasting op het lokale wegennet. Om met nieuwe ontwikkelingen extra druk op de bottlenecks en de openbare ruimte te voorkomen, is een mobiliteitstransitie noodzakelijk. Just Verhoeven, adviseur ruimtelijke strategie bij Antea Group, ontwikkelde met collega’s een indicator… Lees meer »

Ruimte is schaars, de (gewenste) functies legio, en het Rijk neemt met de aanvullingsbrief-NOVI het initiatief om op ruimtegebruik en functiemenging te sturen. De aanvullende plannen omhelzen de toekomstige ontwikkelingen binnen het Stedelijk Netwerk Nederland, het sturen op de vestiging van distributiecentra en de vormgeving van een nationale strategie voor het landelijk gebied, waaronder natuurgebieden.… Lees meer »

Bewoners van vijf Noord-Limburgse dorpen schrokken zich rot toen ze hoorden dat ze in waterbergingsgebied wonen én géén schadevergoeding krijgen bij een overstroming. Dit verhaal gaat over de gebrekkige communicatie en warrige informatie van betrokken (overheids)partijen én over het belang van goede communicatie in de Nederlandse strijd tegen het water. Want -hoe tegenstrijdig het ook… Lees meer »

Wanneer als gevolg van de realisatie van bijvoorbeeld een woontoren voor omliggende woningen een inbreuk op de privacy ontstaat of het uitzicht wordt belemmerd, dan kan dit leiden tot waardevermindering van de omliggende woningen. Een gedeelte van deze waardevermindering komt voor risico van de aanvrager van de planschadeclaim, wat ook wel het ‘normaal maatschappelijk risico’… Lees meer »

De ‘verloodsing’ van het landschap staat volop in de belangstelling. Nederland Distributieland bepaalt deels ook de aanblik van het land. Echte oplossingen gaan uit van de rol die de sector speelt in onze economie, samenleving en kwaliteit van ons vestigingsklimaat. Zo’n aanpak is veel breder dan alleen de verfoeide loods, vinden Merten Nefs en Cees-Jan… Lees meer »

Waterstof, all-electric, warmtenetten of toch gas? Zomaar wat termen die vergroeid lijken te zijn met de energietransitie. Welke modaliteit gaat de zeven miljoen huizen in ons land warm en ‘klimaatakkoord-proof’ krijgen? We gaan op bezoek in Drenthe, waar volop geëxperimenteerd wordt en waar grote uitdagingen liggen. ‘Het moet snel, het moet allemaal, maar het moet… Lees meer »

Het klinkt veelbelovend, een gebiedsontwikkeling van een dergelijke omvang, met een deel middeldure huur, waar vanuit het Rijk grootschalig op wordt ingezet met bijvoorbeeld de woondeals. Bovendien leent het gebied zich op het eerste oog goed voor grootschalige woningbouwontwikkeling: Valkenburg is midden in de Randstad gelegen, met de gemeenten Katwijk, Wassenaar, Leiden, Den Haag en… Lees meer »

auteur Yvonne Vendrig-De PunderDe woningmarkt in de Randstad zit hartstikke vast. Bouwen, bouwen, bouwen is de opgave. Verdichten op zich is al een hele klus. Om dit gezond te doen, moet je creatief naar de openbare ruimte kijken, weten waar winst te behalen is en wat de risico’s zijn als je gezondheid niet goed meeneemt… Lees meer »

Auteur Kasper Baggerman Middenhuurproductie loopt achter en corporaties kunnen maar mondjesmaat bijspringen om dit probleem op te lossen. De complexe en tijdrovende markttoets belemmert hun ruimte in het vrije segment. In Woerden slaan corporatie GroenWest, de gemeente en provincie de handen dus ineen om de toets sneller en soepeler door te lopen. Zo moeten op… Lees meer »

Auteur Kelly Kuenen De onlangs verschenen ‘Handreiking Saneren plancapaciteit’ helpt gemeenten, provincies en adviesbureaus inzicht te krijgen in de harde plancapaciteit voor detailhandel en biedt handvatten bij sanering. Het uiteindelijke doel: een geconcentreerd en vitaal winkelgebied. Dit artikel staat in ROm 1-2, februari 2020. ROm is gratis voor ambtenaren in het domein van de fysieke… Lees meer »

Auteur Marcel Bayer Terwijl het kabinet nog druk bezig is om de stikstofcrisis te bezweren door boeren uit te kopen, is er nog geen zicht op een veel duurzamer werkende agrarische sector. De grondgebonden landbouw beslaat 60 procent van ons grondgebied. De veehouderijsector heeft met 46 procent van de stikstofuitstoot verreweg het grootste aandeel in… Lees meer »

Auteur: Marcel Bayer Terwijl het kabinet de eerste noodmaatregelen neemt om de stilgelegde projecten in de bouw weer vlot te trekken, zal de landbouw het antwoord moeten geven op de vraag hoe de stikstofcrisis voor de lange termijn te bezweren.  De grondgebonden landbouw beslaat 60 procent van ons grondgebied. De veehouderijsector heeft met 46 procent… Lees meer »

Auteur Kasper Baggerman Torens met groene gevels winnen flink aan populariteit. In Eindhoven verrijst de Trudo Toren, Utrecht krijgt Wonderwoods. Het zijn verticale bossen naar voorbeeld van het Bosco Verticale in Milaan. Geestelijke vader van het verticale bos is de Italiaanse architect Stefano Boeri. Herbebossing in de stad kan een belangrijke bijdrage leveren aan de… Lees meer »

Roel Sillevis SmittRoel Sillevis Smitt is adviseur omgevingsrecht/Omgevingswet bij AT Osborne (Legal Services). ‘We moeten integraal werken’ en ‘We willen van een houding van ‘nee, tenzij’ naar een houding van ‘ja, mits’. Hoort of ziet u deze uitspraken ook geregeld in een overlegruimte, bij de koffieautomaat of in beleidsstukken, als het over de Omgevingswet gaat?… Lees meer »

We horen het graag: Nederland is Europees koploper met het aantal publieke laadpalen voor elektrisch vervoer. Positieve kanten van de groeispurt die de elektrische auto de laatste jaren meemaakt, zijn bekend: schonere en stillere straten, verbetering van de luchtkwaliteit en van de leefkwaliteit in het algemeen. Maar om al deze elektrische voertuigen van stroom te… Lees meer »