Malu Hilverink en collega’s bij Over Morgen schrijven maandelijks een column in ROm over de uitdagingen en praktijk met de energietransitie. Deze column staat in ROm juli 2022.
Hetzelfde gebeurt regelmatig bij overheden en gebiedsontwikkelingen. Energieneutraal, klimaatadaptief, natuurinclusief, gezondheid en circulair. En daar komen steeds thema’s en opgaven bij. Weliswaar allemaal gerelateerd aan een hoger doel, duurzaamheid, en dus niet zo paradoxaal als het reclameblaadje van het tuincentrum. Maar wel verschillende ambities die allemaal waargemaakt moeten worden. En dan ook nog eens snel en betaalbaar.
Vaak is de reactie dat we ambities gaan stapelen; een nietje erdoorheen en klaar. Gevaar van dit stapelen is echter dat we door de bomen het bos niet meer zien en dat we ontwikkelingen er juist mee lamleggen. Doordat we alles willen doen, realiseren we soms niets. Dat is net zo paradoxaal als het bestrijden van insecten en bevorderen van biodiversiteit in eenzelfde blad.
Doordat we alles willen doen, realiseren we soms niets
Het tegenovergestelde van stapelen van ambities is dat we in een vroeg stadium al zoveel mogelijk keuzes maken en prioriteren. En ons hier vervolgens aan houden. Als we kiezen voor het ene thema of de ene ambitie, dan kiezen we niet (of in mindere mate) voor de andere ambities. Het gevaar hierbij is dat we ons blindstaren en mogelijkheden uitsluiten, wat het behalen ervan in de weg zit.
Wanneer we ambities op elkaar gaan stapelen komen we dus niet veel verder, maar enkel focussen op één thema lijkt ook geen werkbare oplossing. Dus wat dan wel?
De eerste stap is met elkaar definiëren wat duurzaamheid is: welke thema's vallen eronder. Om vervolgens aan het begin van een gebiedsontwikkeling naar de context van het gebied te kijken. Voor wie bouwen we? Wat bouwen we? Hoeveel bouwen we? Wat willen we in dit gebied bereiken? Wat maakt deze omgeving authentiek? Welke (duurzame) kansen liggen er? Oftewel, eerst het grotere plaatje schetsen. Van daaruit kun je accenten leggen voor het gebied. Maar zonder het dicht te timmeren of het andere uit te sluiten.
Door niet zozeer te focussen op het thema zelf, maar meer op de context en het totaalplaatje van een gebied en de omgeving, ontdek je de raakvlakken tussen verschillende thema’s. En op die raakvlakken zit vaak de vernieuwing! Als we daarin ook (financiële) middelen en instrumenten bundelen ontstaat een basis voor krachtige en kostenefficiënte uitvoering.
Zonne-energie kan bijvoorbeeld samengaan met groene- en biodiverse daken. Elektrische wagenparken kunnen een opslagpunt worden voor het opwekken van energie. Circulaire repair cafés kunnen een plek worden voor sociale cohesie. Biobased woningen kunnen bijdragen aan gezondheid, en ga zo maar door. Duurzaamheidthema’s zijn daarmee geen losse ambities maar geïntegreerd in alle andere opgaven van een gebiedsontwikkeling.
Het is dus van belang om op een integrale wijze naar een opgave te kijken. Met een brede en holistische bril, wetende dat alle thema’s met elkaar in verband staan. Ik geloof in wat Loesje zo mooi zegt: ‘ambitie, nou gewoon alles!’. Echter niet door te stapelen of enkel te kiezen, maar door ambities samen te laten smelten in een ambitieus duurzaamheidsconcept, passend binnen de ruimtelijke context, de eindgebruikers, financiële haalbaarheid en de organisatie van een gebiedsontwikkeling.
