Europa wil ons verbieden buitenstedelijk te bouwen

Verstedelijking
Auteur Jos Feijtel

16 december 2022 om 11:22, Leestijd ca. 5 minuten

Met de mantra ‘no net land take’ wil Europa Nederland verplichten om in 2050 niet meer grond te gebruiken voor verstedelijking dan nu. Een monitor gaat dat al vanaf 2023 bijhouden. Vierkante meters voor verstedelijking moeten elders worden ‘teruggegeven’. Compleet onwerkbaar.

Stadszaken berichtte over de Europese voornemens. Ze zouden een uitvloeisel zijn van de zogenaamde Green Deal. Als de plannen doorgaan, staat ons een nog verdergaande, indringende bemoeienis van Europa met onze nationale ruimtelijke ordening te wachten  Het Planbureau voor de Leefomgeving bereidt zich al voor.

Je kunt je afvragen of er in Europa ook bestuurlijk echt is naar gekeken. Of dat we hier opnieuw te maken hebben met ambtelijke voorstellen die verborgen zitten in de omvangrijke pakketen aan maatregelen die uit de ambtelijke productiemolens stromen.

Je kunt je ook afvragen of er in ons eigen land al enige bewindspersoon bij betrokken is. Een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening die voor 2030 er 900.000 woningen bij wil laten bouwen (toch zeker de helft buitenstedelijk) en nog meer in 2050, kan de plannen wel op z’n buik schrijven. Een minister van Economische Zaken die 7.000 hectare extra ruimte voor bedrijventerrein wil, kan die plannen ook in de ijskast doen als dit doorgaat.

Nederland op slot.

Het lijkt erop dat Europa met deze voornemens heel veel ontwikkelingen op slot gaat zetten. In het buitengebied geen nieuwe woningen meer en geen nieuw bedrijfsterrein zonder compensatie is al een absolute doodsteek voor mens en economie. Maar waar moeten de terreinen voor zonnepanelen komen en waar de windmolens?

Terwijl de helft van beleidsvoorbereidend Nederland zich buigt over de vraag hoe al deze nieuwe ontwikkelingen integraal afgewogen een plekje moeten krijgen, komt Europa als een olifant door deze broze porseleinkast banjeren.

De spoedwet zonnevelden en windmolens

Wie denkt dat het Europa te doen is om een echte afweging van alle ruimtelijke claims, is te naïef. Dwars door de ‘no net land take’-voornemers kwam Europa vorige maand met de spoedwet tot versnelling van de bouw van windmolens en zonnevelden. Die zullen altijd op buitenstedelijke locaties komen. Dat mag van Europa wel.

Sterker: er is een noodwet in voorbereiding om dat snel te kunnen realiseren. Misschien begrijpelijk tegen de achtergrond van de mondiale energieproblemen. Maar waarom deze uitzondering wel en voor woningbouw niet? Is een tekort van 400.000 woningen geen aanleiding tot spoedaanwijzing? Hier is dus sprake van een ordinaire politieke keuze. Dat mag, maar zou daarover dan niet ook een politiek debat nodig zijn?  

Volgens de noodwet moeten overheden vergunningsaanvragen voor zonneparken tot 15 kilowatt binnen een maand verwerken. Zo niet, dan geldt de vergunning zoals die in de aanvraag staat en kan de indiener gaan bouwen. Daar zal elke ontwikkelaar en corporatie in Nederland jaloers op zijn.

Europese bemoeienis met ruimtelijke inrichting is al veel langer sluipend gaande. Friso de Zeeuw wees er al in 2016 op dat Europa zich intensief bemoeit met zaken die Nederlandse gebiedsontwikkeling direct raken. Hij noemt ‘roemruchte dossiers’ als fijnstof, Natura 2000 (toen al in 2006!), waterkwaliteit, aanbestedingen en staatsteun. Bij dat laatste hoort ook de verplichte inperking van de mogelijkheden van corporaties.

Maar ook vandaag spelen deze zaken onverminderd hard. Kijk naar de uitleg van de aanbestedingsregels met het zogenaamde Didam-arrest. En kijk naar de zeer actuele discussie of de subsidie van het rijk van € 12.500, - voor een flexwoning voor vluchtelingen geen ongeoorloofde staatssteun is. Van de belofte van Frans Timmermans bij zijn aantreden al vicevoorzitter om drastisch te schrappen in de Europese regels, is gelet op het voornemen ‘no let land take’ weinig terecht gekomen.

Intussen knijpen de stadsverdichters in hun handjes.

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft zich opgeworpen om ons land op de Europese voornemens voor te bereiden. De taakomschrijving van het planbureau volgens de website: Het PBL is een onderzoeksinstituut voor beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte. Het PBL doet verkenningen, analyses en evaluaties. Direct daarna wordt vermeld dat de adviezen die aan de ministeries worden uitgebracht zowel gevraagd als ongevraagd kunnen zijn.

Het is interessant of hier sprake is van een ongevraagd advies. Ik vermoed van wel. Hoe dan ook is er sprake van een actieve bemoeienis met dit dossier. Wie de publicaties van het PBL van de laatste jaren naloopt, ziet dat het PBL een groot voorstander is van binnenstedelijke woningbouw. In hun advies over het laatste coalitieakkoord wordt gewaarschuwd voor het weglekken van geld naar 'andere locaties'. Drie keer raden wat daarmee wordt bedoeld.

In een publicatie op Stadszaken worden vijf ‘misverstanden’ over binnen- en buitenstedelijk bouwen geanalyseerd. In volstrekte tegenstelling tot alle achtereenvolgende WoOn-onderzoeken van de afgelopen 15 jaar in, wordt beweerd dat gezinnen niet de stad ontvluchten. Voorts dat binnenstedelijk bouwen niet tot hoogbouw hoeft te leiden. Toch gebeurt dat en als de verdichting volgens de PBL-voorstellen gaat, blijft er helemaal geen snipper groen meer over. Er zou ook voldoende ruimte zijn in de stad. Lees het onderzoek van vorige maand van Arcadis: de grootste steden zijn zeer ongezond door de dichtheid van de bebouwing.

Alertheid is geboden: in een podcast van het PBL over dit onderwerp wordt de voorgenomen aanpak in België ten tonele gevoerd. Daar is sprake van veel eerder vergeven bouwrechten en ruimteclaims waarover door PBL-deskundige David Evers wordt opgemerkt dat als oplossing aan ‘wegbestemmen’ wordt gewerkt. Dat is een geluid dat eerder hoorbaar is geweest bij het PBL, naar aanleiding van hun onderzoek naar ongebruikte gronden die in eigendom van ontwikkelaars zijn.

We zijn gewaarschuwd.

Gerelateerde Artikelen