De robot als (doorsnee)ontwerper
Vorige week verscheen op het platform gebiedsontwikkeling.nu van de TU Delft een interessante bijdrage over de rol die Chat GPT in het ontwerpen van nieuwe woon-werkgebieden kan hebben. Dit programma dat werkt op basis van kunstmatige intelligentie, is wereldwijd in korte tijd een hype geworden. Durfinvesteerders in Silicon Valley steken miljarden dollars in de verdere ontwikkeling van dit soort software die teksten en beelden kan genereren die tot voor kort aan creatieve professionals waren voorbehouden.
Ruimtelijk data-expert Walter Bokern van adviesbureau Springco Urban Analytics had de proef op de som genomen en het kunstmatige intelligentie programma van Microsoft – BING AI – gevraagd om vijf nieuwe ontwikkelconcepten voor het Rotterdamse Merwe-Vierhavengebied te bedenken. Een spannend experiment, want maakt de robot hiermee het werk van conceptontwikkelaars en ontwerpers overbodig?
Nauwelijks vernieuwend
Eerlijk gezegd was ik niet erg onder de indruk van de ideeën waarmee BING AI aan kwam zetten. Het programma suggereerde onder andere een circulair woon-werkcomplex, een creatief-cultureel centrum en een maritiem park met een drijvend dorp. De concepten leken meer een optelsom van actuele planeisen en veelgebruikte modewoorden onder planologen en ontwikkelaars dan een vernieuwende visie op een gedroomde ontwikkellocatie.
Ook de artist impressions die op basis van de uitkomsten via AI werden getekend, waren nogal voorspelbaar en weken nauwelijks af van de zielloze plaatjes die doorsnee-ontwikkelaars op dit moment al over vakredacteuren en kopers uitstrooien.
Creatieve armoede
Bokern was de eerste om te erkennen dat AI-programma’s op de meest waarschijnlijke en voor de hand liggende oplossingen afkoersen. Door goede instructies te geven zou je dat kunnen ondervangen. Maar ik vraag mij af of dat voldoende is om werkelijk afwijkende ideeën te generen.
Een belangrijk kenmerk van kunstmatige intelligentie is nu juist dat programma’s worden gevoed met al bekende informatie. Daar kunnen natuurlijk onverwachte combinaties van worden gemaakt waar een ontwikkelaar niet aan had gedacht, maar werkelijk out-of-the-box denken ligt (nog) niet in zijn bereik.
Exit doorsnee-ontwerper
Voor gedurfde ideeën die een nieuwbouwlocatie werkelijk smoel en identiteit kunnen geven, is blijkbaar nog altijd het creatieve brein van een mens nodig. Ontwerpen op basis van kunstmatige intelligentie zorgen vooral voor meer van hetzelfde in een tijd waarin uniciteit en originaliteit juist meer dan ooit worden gevraagd. Knarrenhofjes, kangoeroewoningen en drijvende wijken waren er nooit gekomen als niet iemand buiten de lijntjes had gedacht en een vooruitstrevende opdrachtgever van zijn ‘gekke’ idee had weten te overtuigen.
Werkelijk creatieve geesten hoeven zich dus niet zoveel zorgen te maken over de introductie van de robot in gebiedsontwikkelingsprocessen. Het zijn meer de doorsnee architecten en ontwikkelaars die zich moeten gaan afvragen welke toegevoegde waarde zij in de toekomst nog zullen hebben. Kunstmatige intelligentie zal vooral helpen het kaf van het koren te scheiden. En dat is voor een hoogwaardige inrichting van Nederland nog helemaal niet zo slecht.
