De bouw van windmolens en zonneparken roept bij omwonenden vaak veel weerstand op. Ze zijn groot en komen op plekken waar nog veel open ruimte is. En dat doet zeer in een land dat steeds verder wordt volgebouwd. Wat veel bewoners én politici vergeten is dat de energietransitie ook binnen de bebouwde kom ingrijpende gevolgen gaat hebben. Voor de noodzakelijke uitbreiding van ons elektriciteitsnet moeten er in de komende decennia duizenden nieuwe onderstations en tienduizenden transformatorhuisjes bij komen in de stad en het dorp.
Om een idee te krijgen wat dit concreet betekent voor een dichtbevolkte plaats als Amsterdam dook ik in de plannen van de gemeente en netbeheerders Tennet en Liander. Zij willen de komende jaren de capaciteit van het elektriciteitsnet verdubbelen om de stad te laten groei en verduurzamen. In het meest ingrijpende scenario moeten er daarom de komende tien jaar dertig nieuwe onderstations worden gebouwd. Dertien bestaande stations worden uitgebreid en verzwaard.
Alleen al in Amsterdam zijn 2.600 nieuwe transformatorhuisjes en verdeelkasten in buurten nodig; net zoveel als er nu al staan.
Om de stroom om te kunnen zetten naar 230 Volt zijn er tot 2050 ook nog eens 2.600 nieuwe transformatorhuisjes en verdeelkasten in buurten nodig. Dat zijn net zoveel huisjes en kasten als er nu al staan. De gemeente schat dat 1.400 daarvan in nieuwe gebouwen kunnen worden geïntegreerd. De overige 1.200 komen op straat.
Wie de stad een beetje kent, weet wat voor ingrijpende gevolgen dit op bewoners en bezoekers zal hebben. De nieuwe onderstations komen weliswaar zoveel mogelijk op restlocaties en bedrijventerreinen. Maar de verdubbeling van het aantal transformatorhuisjes en verdeelkasten gaat het uitzicht en de beleving van duizenden bewoners en toeristen ingrijpend veranderen. Geen enkele buurt ontkomt aan de functionele en grauwe bouwsels. Zo moeten er in de dichtbevolkte binnenstad over vijfentwintig jaar 144 huisjes zijn bijgeplaatst, waarvan de helft voor 2030 staat gepland. In het chique Zuid slaat de teller zelfs uit naar 186 nieuwe gebouwtjes in de openbare ruimte.
Netbeheerders overwegen om op termijn nieuwe transformatorhuisjes en verdeelkasten te laten ontwerpen die minder weerstand oproepen
Of die er ook allemaal komen, blijft natuurlijk de vraag. Juist in de duurdere buurten zullen sommige bewoners tot aan de Raad van State procederen om de transformatorkasten en verdeelkasten niet voor hun voordeur te krijgen. De stad en de netbeheerders beseffen dat gevaar en laten bewoners daarom meebeslissen over de vormgeving van de bouwsels. Het aantal modellen waaruit gekozen kan worden in de catalogus van Liander is alleen nogal beperkt. De partijen overwegen daarom om op termijn nieuwe transformatorhuisjes en verdeelkasten te laten ontwerpen die minder weerstand oproepen. Dat kost natuurlijk een paar centen, maar die investering verdient zich waarschijnlijk terug als de gemeente en Liander minder geld kwijt zijn aan dure advocaten en ellenlange juridische procedures. Een snelle en soepele energietransitie is voor de samenleving ook wat waard.
