Afgelopen week vond de VN-biodiversiteitstop COP16 plaats in Cali, Bolivia. Vorig jaar spraken tweehonderd landen tijdens de top in Montreal af om in 2030 minstens 30 procent van de ecosystemen te beschermen en herstellen. Dit naast het verminderen van schadelijke subsidies, het halveren van voedselverspilling en meer financiering voor biodiversiteit. Het akkoord is echter nog niet bindend.
Van de 196 deelnemende landen hebben slechts 26 een concreet actieplan ingediend. Hoewel de EU met een plan kwam, hebben veel Europese landen, waaronder Nederland, dit nagelaten. Ons huidige kabinet was niet aanwezig en verwacht pas volgend jaar een plan te kunnen indienen. Dit terwijl de urgentie van goede biodiversiteit alleen maar groeit. Zo zorgt het voor veerkrachtige ecosystemen die beter bestand zijn tegen de klimaatveranderingen. Ook zijn ze belangrijk voor voedselzekerheid, kwaliteit van bodem en water en bestuiving van gewassen. Verder is een aanzienlijk deel van de economie afhankelijk van ecosystemen.
Soms is het goed om terug te kijken naar het verleden. Zo had Nederland rond 1900 in de periode van de industriële revolutie met 40 procent al een lage biodiversiteitsscore in verhouding tot de wereldwijde (70 procent) en Europese (50 procent) percentages. Dit weten we omdat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in samenwerking met andere internationale wetenschappers en organisaties aan het begin van deze eeuw de MSA-index (Mean Species Abundance) ontwikkeld heeft. Dit om de impact van menselijke activiteiten te meten en vergelijken met een referentieperiode.
Investeringen in Natura 2000-gebieden en Natuurnetwerk Nederland hebben natuurgebieden versterkt en beter verbonden
Kijken we naar het heden dan is het biodiversiteitspercentage als gevolg van veranderingen in landgebruik, milieudruk en versnippering van ecosystemen sinds 1990 gedaald naar 15 procent. Gelukkig is het de afgelopen jaren niet verder gedaald. Zo worden plant- en diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd met Natura 2000-gebieden als onderdeel van een Europees netwerk. Nederland heeft 162 van deze gebieden, vaak onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur – EHS). Investeringen in dit netwerk hebben natuurgebieden versterkt en beter verbonden. Ook overlapt het Natuurnetwerk soms met onze Nationale Parken.
De 23 Nationale Parken bieden ruimte voor natuurbehoud, recreatie en educatie. Dit jaar is in Noord-Brabant het Van Gogh Nationaal Park uitgeroepen, een gebied waar overheden, organisaties, boeren en het bedrijfsleven samenwerken om het landschap en de biodiversiteit te versterken. Dit soort samenwerkingen zien we gelukkig steeds vaker, zoals in Midden-Delfland met het programma Duurzaam Boer Blijven. Hier wordt gewerkt aan een gesloten kringloop van voedingsstoffen, wat milieuvriendelijk én economisch voordelig is. Ook is er aandacht voor waterkwaliteit en bodemdaling, en beheren boeren natuurgebieden in een roulatiesysteem.
In 2030 moet minstens 10 procent van het landbouwgebied bestemd en ingericht zijn voor behoud en herstel van biodiversiteit (nu 6 procent)
We zijn dus op de goede weg, maar er is meer nodig. Zo is dit jaar het Nationaal Dashboard Biodiversiteit gelanceerd op de Internationale Dag van de Biodiversiteit. Dit biedt een overzicht van de staat van de Nederlandse natuur en laat zien of Nederland op koers ligt om de biodiversiteitsdoelen voor 2030 te halen. Hoewel de biodiversiteit door de energietransitie en met vergroening van stedelijke gebieden langzaam verbetert, staat de landbouw nog voor een forse opgave. Een van de doelen is dat in 2030 minstens 10 procent van het landbouwgebied bestemd en ingericht moet zijn voor behoud en herstel van biodiversiteit (nu 6 procent).
Zoals eerder beschreven veranderde ons landschap ook rond 1900 ingrijpend. Toen door stadsuitbreiding en de aanleg van spoorlijnen en wegen. Tegelijkertijd zagen we de oprichting van het eerste natuurreservaat. In 1906 richtten Jac. P. Thijsse en Eli Heimans de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten op en kochten ze het Naardermeer. In 1930 volgde de oprichting van Nationaal Park Veluwezoom. Ook nu zien we een groei aan publieke en private initiatieven om te investeren in biodiversiteit als maatstaf voor het behoud en versterken van onze ecosystemen en hiermee ook onze economie. Laat Den Haag wakker worden en actie ondernemen voor een constructief VN-biodiversiteitsplan.
