‘Het begint inderdaad bij de openbare ruimte’, zegt wethouder Lars Wijnhoud van gebiedsontwikkeling Centrum&Schil. Hij zegt dat het stadsbestuur dat inzicht heeft gekregen bij de herontwikkeling van het Grote Kerkhof, een van de grote pleinen in de stad.
‘Dat was een parkeerplaats en daar is een mooi plein van gemaakt. Daar was eerst veel weerstand tegen, maar als je ziet hoe tevreden iedereen nu is... Dat is wel een eyeopener geweest.’ Met dat inzicht hebben bestaande plannen een nieuwe impuls gekregen en zijn vervolgens opnieuw gepresenteerd.
De stad wil de openbare ruimte niet alleen groener en leefbaarder maken - ‘meer geveltuintjes alsjeblieft’ - maar ook ruimte bieden aan cultuur, innovatie en experiment. Eén van de ambities is een cultuurstad met ruimte voor de creatieveling en wandelroutes tussen historische en culturele hotspots.
Een nieuw park moet ontstaan midden in de campus De Kien. Beeld: Gemeente Deventer
Deventer kent meerdere grote evenementen die als voorbeeld worden aangehaald om de openbare ruimte in te richten. Zo laat het evenement Deventer op Stelten zien wat mogelijk is als kunst en cultuur de openbare ruimte overnemen, aldus de stad.
Daarom moeten auto’s zo veel mogelijk worden weggestopt in hubs in de centrumranden. Zo wil de stad naast aan groen en blauw ook meer ruimte creëren voor de voetganger en de fiets. Onder meer door nieuwe fietsbruggen over de singels.
‘Hoe mooi zou het zijn als kinderen zelfstandig op de fiets of te voet naar school kunnen gaan’, hield senior stedenbouwkundige Maarten Hanekamp de bewoners en ondernemers voor.
De gebiedsontwikkelingen van zo’n 300 hectare in de Hanzestad zijn onder meer mogelijk doordat meerdere industrieën in de centrumschil zijn verdwenen, zoals de Senzorafabriek en drukkerij Roto Smeets. Dat biedt de stad ineens meerdere grote binnenstedelijke bouwlocaties.
| Gebiedsontwikkeling Centrum&Schil omvat vier deelgebieden:
- De Kien: campusvorming en kennis rond de Buitensingel.
|
Klik op de afbeelding voor een groter formaat. Beeld: Gemeente DeventerVoordat de locaties werden uitgegeven, stelde de gemeente een handelingsperspectief op. Daarin stonden al wensen voor de openbare ruimte, zegt directeur Arjan Ceelen van Vastbouw. Zijn onderneming ontwikkelt de Roto-locatie samen met Vierhouten Onroerend Goed BV.
‘De gemeente werkt inderdaad hard aan die openbare ruimte: hoe sluit het aan op de bebouwing, welke pleinen worden gecreëerd aan de randen, wat gebeurt op het maaiveld, welke beleving is gewenst... Dit gaat veel verder dan het gebruikelijke programma.’
Ceelen ervaart die betrokkenheid als erg positief. ‘We hebben er belang bij om fijne woongebieden te maken voor onze toekomstige huurders en kopers. Omdat de gemeente zo actief is, vind je elkaar snel. In andere gemeenten is dat vaak wel anders.’
Ruimte voor werk
In het handelingsperspectief pende de gemeente ook wensen neer op het gebied van het inhoudelijke programma. Dat ging verder dan de gebruikelijke indeling tussen sociale huur, middenhuur, vrije sector en koop, zegt Ceelen. ‘Een onderdeel was de combinatie wonen-werken.’
‘Het aardige is dat je daardoor een levendige wijk krijgt. Overdag door mensen die er werken en ‘s avonds en in het weekend door mensen die er wonen. Door goed te combineren krijg je een goed woon-werkklimaat.’
Dat uit zich onder meer in meerdere koopwoningen met werkruimten in de plint. Ceelen richt zich in eerste instantie op ondernemers die boven hun werkplaats willen wonen. Maar de ruimte op de begane vloer is gescheiden van de woningen, dus uiteindelijk kan er ook gesplitst worden.
Ceelen en zijn medeontwikkelaars bij Vierhouten Onroerend Goed BV werken nu aan de plandoorwerking en stukken voor omgevingsplan. ‘We hopen dat de gemeenteraad het plan in de eerste helft van 2025 vaststelt, en, als er geen bezwaar wordt aangetekend, we in 2026 kunnen starten met de bouw.’
Een deel van de drukkerijhallen blijven in ieder geval al bestaan, geheel volgens de wens van de gemeente. Die ziet erfgoed als een belangrijke pijler voor alle gebiedsontwikkelingen in Centrum&Schil.
‘Het oorspronkelijke Rotogebouw wordt behouden als erfgoed met zaagtanddaken. Daarvoor kijken we naar invulling zoals vrije tijd. Verder brengen we elementen terug, zoals het logo. Dit gaat veel verder dan alleen een knipoog.’
De compacte binnenstad betekent dat de ontwikkellocatie Roto naast die van Campus De Kien ligt. Daar komen ambities van ingenieursbureaus in het gebied, waaronder Tauw en Witteveen+Bos, onderwijsinstellingen Saxion en Avantus en softwarebedrijf Topicus samen met die van de gemeente.
Rondom een historisch stuk Singel wordt een park aangelegd en krijgen aanpalende gebouwen een opknapbeurt. Het kantoor van Witteveen+Bos bijvoorbeeld. Het bedrijf sluit zich aan bij de ambities van de stad.
‘We zetten ons ego opzij, want ook wij willen de stad versterken’, vertelde Emile Jager van het ingenieursbureau. Volgens hem is een inspirerende omgeving met nieuwe woningen nodig om nieuw talent aan te trekken.
Minicampus met studio’s
Ook Topicus ziet dat zo. Het softwarebedrijf wil zelfs een minicampus binnen De Kien bouwen. In een blok waar nog panden staan van een van de eerste kweekscholen in Nederland, wil het bedrijf kantoren en studio’s voor personeel realiseren.
Deventer schuwt nieuwe hoogbouw niet, met dit gebouw aan de Handelskade. Beeld: Gemeente Deventer
Geheel in lijn met de wensen van de gemeente wil Topicus het binnenterrein met veel groen toevoegen aan de openbare ruimte. De plannen worden nog verder uitgewerkt, na verzet van omwonenden over de hoogte van een van de nieuwe gebouwen.
Tegenover de locatie waar Topicus wil verbouwen, staat al jarenlang hoogbouw. Daar komt nog een zusje bij. Aan de Handelskade bouwt Explorius Vastgoedontwikkeling een mixed-use gebouw met kantoren, studentenkamers en appartementen.
Ook hier veel aandacht voor de openbare ruimte, met horeca op de begane vloer en toegankelijke parkachtige structuren er omheen. De toren staat met de rug naar het spoor. Tussen de toren en de rails knapt de gemeente een veelgebruikt voetpad op.
Overleg voor versnelling
De gemeente heeft haast met de plannen, omdat subsidies vereisen dat voor 2030 de bouw van 1650 woningen van start gaat. Die snelheid is alleen te bereiken met goed overleg, vertelde Dennis Laing van BPD op de bijeenkomst.
Dergelijke gebiedsontwikkelingen vinden in meer steden plaats, maar volgens Laing onderscheidt Deventer zich, net als Ceelen opmerkte, door een open houding. ‘We zitten structureel twee keer per jaar met college van B en W en de gemeenteraad om tafel. Dat is niet gebruikelijk.’
Wijnhoud wil niet alleen met de vastgoedsector om tafel. ‘We gaan regelmatig in gesprek met inwoners, ondernemers en de gemeenteraad. Zoals nu, tijdens deze grote participatiesessie in de Deventer Schouwburg met honderden betrokkenen.’
De wethouder verzamelt alle inzichten en werkt die verder uit in een gebiedsprogramma, een instrument onder de Omgevingswet gericht op de uitvoering. Het college van B en W verwacht dat deze opdracht aan ambtenaren en adviseurs in het eerste kwartaal van komend jaar klaar is.
Deze soms ingrijpende ontwikkelingen werden overwegend positief ontvangen door het publiek, al werden er ook zorgen geuit. Wijnhoud en Hanekamp stelden de Deventenaren op de informatieavond gerust: Ondanks alle plannen voor nieuwbouw, hoogbouw en herbestemming, blijft erfgoed cruciaal voor de historische Hanzestad.
‘Deventer wordt geen "Manhattan aan de IJssel"’, zegt Wijnhoud. ‘Aan onze parels gaan we niet zitten. Die geven we juist extra aandacht met een betere openbare ruimte.’
(Beelden: Kop Handelskade: Explorius/De zwarte Hond. Verzetslaan: Flux Landscape. Ambitiekaart: Gemeente Deventer)