Dit artikel staat in ROmagazine december 2024. ROm is het vakmagazine over ruimtelijke ontwikkeling en de fysieke leefomgeving en gratis voor ambtenaren en bestuurders-politici in dat beleidsdomein. Voor informatie over abonnementen klik hier. 

Gordon heeft naast ruimtelijke ordening, Stadshart, groen en water, participatie ook de portefeuille gezonde leefomgeving in haar takenpakket. Een gezonde leefomgeving voor iedereen staat in de Amstelveense omgevingsvisie genoemd als een van de vijf kernopgaven, naast onder betaalbaar en aantrekkelijk wonen en een toekomstbestendig vestigingsklimaat. De Visie Gezonde Leefomgeving is een bouwsteen voor die omgevingsvisie en tegelijk een uitwerking van de ambities in beleidsmaatregelen.

Leefwereld bewoners

De data die zijn verzameld om een goed beeld te krijgen van de staat van gezondheid en welbevinden onder de bevolking, helder beschreven en gevisualiseerd in de visie, hebben Gordon geholpen om ‘dichter bij de leefwereld van bewoners te komen’. De cijfers over gezondheid en functioneren, zorg en hulp, gebruik van genotmiddelen en leefgewoonte spreken boekdelen. Uitgesplitst naar leeftijdsgroep en wijk laat dat zien waar de nadruk in het beleid op moet liggen. Gordon: ‘Ik denk nu veel meer na in doelgroepen; hoe zij bijvoorbeeld gezond kunnen opgroeien, vitaal oud kunnen worden … Hoe kinderen fijn en veilig kunnen spelen.’

‘Denken vanuit de gezonde leefomgeving brengt veel thema’s samen en dat is precies wat we met de Visie Gezonde Leefomgeving beogen: gezondheid een vast onderdeel maken van afwegingen in ons ruimtelijk beleid. Als je vanuit de gezonde leefomgeving gaat redeneren, dan stop je met denken op postzegelschaalgrootte. Niet meer de discussie over hoe een fietspad moet lopen, maar hoe mensen prettig kunnen bewegen door de hele stad.’

‘Denken vanuit de gezonde leefomgeving brengt veel thema’s samen’

‘Heel veel mensen vragen zich ook in onze gemeente af: wat is het alternatief op die parkeerplek in de straat? Halen we als gemeente alle auto’s weg, dan krijgen we ook hier protest. Maar stel dat je inwoners kan vertellen dat er om de hoek een parkeergarage wordt gebouwd, in ruil voor een vergroende en sociale woonstraat, dan ga ik ervan uit dat een meerderheid daar direct voor tekent.’

Groene longen

De drie subdoelen in de Visie Gezonde Leefomgeving zijn: gezondheidsverschillen tussen wijken en groepen verkleinen, bescherming tegen omgevingsinvloeden, en preventie zoals elkaar ontmoeten en actief bewegen.

Het Amstelveense stadsbestuur legt veel nadruk op kansengelijkheid. ‘De sociale samenhang tussen verschillende inwoners blijft wat achter. We scoren daar lager op dan op de fysieke inrichting van de openbare ruimte. Dat heeft ermee te maken dat er in onze gemeente veel kenniswerkers en expats wonen. ‘We willen contact in de buurt en op straat versterken, door sterker in te zetten op ontmoetingsplekken en wandelroutes. Plekken waar je elkaar tegenkomt en waar het natuurlijk wordt om een praatje met elkaar te maken. Zo moeten bewoners, ook die zonder geld voor sportclubs, in de openbare ruimte een gezond leven kunnen leiden.’

Het stedelijk gebied van Amstelveen ligt tegen het Amsterdamse Bos aan. ‘Onze groene longen’, noemt Floor Gordon dat gebied. ‘We gaan de toegang tot het Amsterdamse Bos, nabij het raadhuis, aantrekkelijker maken. En we hebben plannen om de Noordelijke Poeloever anders en aantrekkelijker in te richten en te zorgen voor goede voorzieningen. Zo wordt het ook mogelijk om een volledig rondje Poel te lopen.’

‘Op Schiphol hebben we niet bijzonder veel invloed, maar op hoe groen we onze gemeente houden en maken wél’

De nabijheid van Amsterdam betekent dat Amstelveen veel extra woningen moet bijbouwen. Dat biedt kansen, zoals het herstel en versterken van het Stadshart, nu nog sterk versteend en ‘niet representatief voor Amstelveen’. Maar meer inwoners en meer bebouwing legt ook meer druk op de openbare ruimte en mobiliteit, realiseert wethouder Gordon zich. Denken vanuit de gezonde leefomgeving brengt veel thema’s samen. ‘Met een goed netwerk van fietspaden en meer ruimte om te wandelen, laat je nieuwe inwoners ook zien hoe het anders kan. Sommige transities ontstaan uit nood, omdat de ruimte schaarser wordt en er niet genoeg parkeerplekken zijn voor het aantal nieuwe woningen. Die opgaven pak je anders op als je aan de voorkant hebt besloten dat je de gezondheid van inwoners belangrijk vindt.’

Wethouder Floor Gordon met presentatoren Joren Bassant en Marcel Bayer tijdens de nieuwste aflevering van de podcast Ruimte zat! Beluister hier de podcast

Geen vinkje

Schiphol is niet de directe verantwoordelijkheid van wethouder Gordon, toch heeft het vliegverkeer grote impact op het leefklimaat in Amstelveen. Ze kijkt er genuanceerd tegenaan. ‘We hebben zeker te maken met geluidhinder vanuit Schiphol, maar in tegenstelling tot jaren geleden kijken we niet alleen meer naar de overlast. We onderzoeken wat dit doet met de gezondheid van onze inwoners. Het is niet alsof we meer dan ooit onder druk staan. De aanvliegroutes van Schiphol zijn al jaren niet meer veranderd. Bewoners weten waar ze zijn gaan wonen. In Amstelveen is veel realisme. We kunnen niet zomaar eisen dat er niet meer gevlogen wordt, dan valt er een economische motor weg uit de regio. We kunnen wel discussies starten over wanneer gevlogen wordt, omdat nachtvluchten verstorend zijn voor de nachtrust.’

'In principe staan we nu enkel nog projecten toe die de gezondheid van onze inwoners tenminste respecteren, maar bij voorkeur verbeteren'

‘Als wethouder Gezonde Leefomgeving richt ik mij liever op punten waar we als gemeente directe invloed op hebben. Op Schiphol hebben we niet bijzonder veel invloed, maar op hoe groen we onze gemeente houden en maken wél. Dat is het fijne aan de 3-30-300-regel, daar kan ik als wethouder goed op sturen. En dan zie je vanzelf dat vergroening de beleving van geluidhinder deels kan verminderen. Als je een uitvoeringsagenda maakt voor je eigen leefomgeving, dan kun je die met eigen middelen tot realisatie brengen.’

‘Met de Visie Gezonde Leefomgeving hebben we gezondheid stevig verankerd in de omgevingsvisie en we weten wat ons te doen staat. In principe staan we nu enkel nog projecten toe die de gezondheid van onze inwoners tenminste respecteren, maar bij voorkeur verbeteren. Daar hebben we onder meer een aparte adviseur Gezonde Leefomgeving voor benoemd. Een advies dat ik graag aan andere gemeenten meegeef: stel zo’n functionaris aan om het thema gezonde leefomgeving te borgen in je organisatie, dat werkt in mijn ervaring heel effectief. Als wethouder zit ik niet voor elk advies en voor elk project zelf aan tafel. Om te voorkomen dat de gezonde leefomgeving in de uitvoering toch een vinkje wordt, heeft de adviseur de mogelijkheid om met ambtenaren mee te denken over wat het betekent om gezondheid mee te nemen in fysieke inrichting. Waar kunnen kansen worden gepakt, waar liggen kwetsbaarheden?’