Gegeven de uitdagingen waarvoor we ons gesteld zien, is het verstandig om niet mee te gaan met de waan van de dag, maar te kijken naar de lange lijnen bij beleid en uitvoering. Voor een vakmagazine als ROm is dat altijd uitgangspunt. Daarom is het bemoedigend om te constateren dat het gedoe in de politiek maar betrekkelijk weinig invloed heeft op het werk dat duizenden vakprofessionals – bij overheden, maatschappelijke organisatie en private partijen – dagelijks doen bij de aanpak van ruimtelijke opgaven en kwesties in de fysieke leefomgeving.
Op alle grote ruimtelijke dossiers is er keihard doorgewerkt, zelfs bij het Rijk, waar er politiek gezien een fors deel van het afgelopen jaar door de formatie en het inwerken van nieuwe bewindslieden geen nieuw beleid kon worden gemaakt. Neem de inspanning die ze bij Defensie hebben geleverd met eerst de opbouw van een nieuwe organisatie voor de leefomgeving en vervolgens de inventarisatie van de ruimtebehoefte bij de strijdkrachten hier in eigen land tegen de achtergrond van de nieuwe geopolitieke context. Behalve een selectie van mogelijke locaties en gebieden zijn de Defensie-medewerkers het hele land doorgegaan om die plekken te bezoeken en met belanghebbenden te spreken over de kansen en beperkingen. In nog geen anderhalf jaar tijd. Ga er maar aan staan.
Rond de zomer krijgen we eindelijk scherp – tenminste dat is de bedoeling - hoe het ruimtelijk beleid voor de komende jaren er uit gaat zien
In de tussentijd zijn daar wel al keuzes gemaakt en zijn er locaties en gebieden afgevallen. Komend voorjaar moet duidelijk worden waar wel nieuwe militaire activiteiten kunnen gaan plaatsvinden, zodat het kabinet daar rond de zomer definitieve keuzes over kan maken. Die keuzes voor Defensie zullen landen in de definitieve ontwerp Nota Ruimte die volgens planning na de zomer ter inzage zal komen te liggen. Dan krijgen we eindelijk scherp – tenminste dat is de bedoeling - hoe het ruimtelijk beleid voor de komende jaren er uit gaat zien. Zowel nationaal als regionaal, want het traject van de Nota Ruimte loopt gelijk op met de totstandkoming van de ruimtelijke arrangementen die met de provincies worden afgesproken. Dan zal ook duidelijk zijn waar buiten de al afgesproken plekken in de woon- en regiodeals nieuwe grootschalige woningbouwlocaties zullen komen.
Provincies en gemeenten hebben het afgelopen jaar natuurlijk niet gewacht op het Rijk met de ruimtelijke keuzes waar zij over gaan. Bij die keuzes komen zij tegenwoordig steevast de waterschappen tegen, want ruimtelijke ordening dient rekening te houden met water en bodem, zo weten we inmiddels weer
Overal in het land wordt hard gewerkt aan de implementatie van het nieuwe stelsel
En ondertussen is overal in het land hard gewerkt aan de invoering van het nieuwe stelsel volgens de Omgevingswet, die zonder écht grote problemen is verlopen. Een Armageddon als gevolg van een vastlopend en falend digitaal stelsel is uitgebleven, mede dankzij de tomeloze energie en inzet van honderden experts – binnen en buiten de overheid - die gemeenten, provincies, omgevingsdiensten, waterschappen, veiligheidsregio’s. GGD’en … bijstaan bij de organisatie en implementatie van het nieuwe stelsel.
Ik noem hier even speciaal de mensen van het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO), de regionale implementatiecoaches (RIO’s) en het team van Aan de slag met de Omgevingswet (ADS) bij het ministerie van BZK. Ze schreeuwen het niet van de daken vanwege de politieke gevoeligheid van dit dossier, maar zonder twijfel waren er zonder hun werk wél brokken gemaakt.
De landelijke politiek bepaalt veel, maar niet alles
Nu de hausse aan plannen en vergunningaanvragen volgens het oude regime goeddeels is verwerkt, is het tijd om de instrumenten van het nieuwe stelsel te gebruiken. Ook hier heb je koplopers, zoals de gemeente Amersfoort met het Omgevingsprogramma Werklocaties en de gemeente Urk met het Programma Archeologie.
In het landelijk gebied gaan de gebiedsprocessen op best aardig wat plekken door, ondanks de afschaffing van het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Met leerzame ervaringen. Zo zie je maar weer: de landelijke politiek bepaalt veel, maar niet alles. En we blijven erover schrijven, ook in 2025. Zeker niet kritiekloos, wel met een positieve grondhouding. Waarom? Omdat het mensenwerk blijft, in het algemeen belang. Een kwestie van leren en nog eens leren …
