Het wetsvoorstel van minister Keijzer bouwt voort op plannen van het vorige kabinet om overheden meer regie op de woningbouw te geven, maar ze stelt een aantal wijzigingen voor, waarvan de meeste al bekend waren.
Zo haakt Keijzer aan op het Regeerprogramma, waarin staat dat twee derde van de te realiseren woningen betaalbaar moet zijn. Dat hoeft echter niet langer binnen een gemeente te worden opgelost.
In de regelgeving staat dat gemeenten met veel sociale huur 40 procent van de nieuwbouw moeten bouwen voor middeninkomens en gemeenten met weinig sociale huur 30 procent sociale huurwoningen moeten bouwen. Opgeteld moet 2/3 van de te realiseren woningbouw in de regio betaalbaar zijn, en 30 procent sociale huur.
Gemeenten krijgen daardoor meer ruimte om aan de hand van de lokale en regionale behoefte de samenstelling van de woningen in het middensegment te programmeren: betaalbare koop en middenhuur, grondgebonden of juist gestapeld, aldus de minister.
Provincies moeten erop gaan toezien dat de optelsom van alle nieuwbouw per regio optelt tot 2/3 betaalbaar en 30 procent sociale huur. Ze kunnen geen hogere eisen stellen.
Corporatiekoepel Aedes mist in het wetsvoostel nog duidelijkheid over het proces indien gemeenten willen afwijken van de betaalbaarheidseisen. Wie bepaalt of 30 procent sociale huur ‘niet passend’ is, vraagt de koepel zich af. Ook dringt ze erop aan dat het overleg tussen regiogemeenten goed wordt geregeld.
Mantelzorgwoningen
In het wetsvoorstel heeft Keijzer het plan voor vergunningsvrije mantelzorgwoningen op eigen erf uitgebreid met vergunningsvrije woningen voor eerstegraads familieleden op eigen erf.
Keijzer werkt de voorwaarden nog uit en wil die later in een instructieregel via het Besluit versterking regie volkshuisvesting opnemen in het Besluit kwaliteit leefomgeving.
Met het wetsvoorstel wordt de samenstelling van de woningvoorraad een expliciet onderwerp in de Omgevingswet. Daardoor kunnen de instrumenten van de Omgevingswet ook ingezet worden voor de regie op de volkshuisvesting.
Met het voorgenomen besluit Versterking regie volkshuisvesting worden in het Omgevingsbesluit tijdelijk - voor een periode van 10 jaar - besluiten voor categorieën van projecten aangewezen waarop de procedurele versnellingen uit het wetsvoorstel gelden.
Het gaat dan onder meer om vervanging van huidige beroep in twee instanties door beroep in één instantie bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en uitspraak binnen zes maanden.
Verder zijn regels over grondeigendom en kostenverhaal in de wet opgenomen. Ook bevat de wet procedurebepalingen en is daarmee de besluitvorming over vergunningen voor projecten in de fysieke leefomgeving verbeterd en versneld.
Met de wet wil de minister de Ladder van Duurzame Verstedelijking opheffen. Dat ze dat wilde doen, was al bekend. Ook de Tweede Kamer stemde eind 2024 voor een motie met die strekking.
Het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs gaf eerder al tegen de afschaffing te zijn. Volgens het adviesorgaan functioneerde de ‘ladder’ goed en leidde deze in de praktijk niet tot vertraging bij bouwprojecten.
