Halverwege de jaren tachtig kreeg mijn vader, als bestuurslid van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, via zijn werk een computer met MS-DOS. Het fundament voor mijn digitale toekomst. Een jaar voordat deze computer arriveerde, had ik een A3-werkstuk gemaakt over cabaret in het beroemde Parijse theater Le Chat Noir, met handgeschreven teksten en tekeningen. Maar nu paste ik mijn eerste tekstcomputerervaring toe voor een werkstuk over Thebe - het huidige Luxor in Egypte - met geprinte teksten en afbeeldingen.
Vervolgens brak in de jaren negentig het internet echt door, waarna het aantal websites exponentieel toenam. Terwijl in 1998 veel mensen nog twijfelden over de aanschaf van een mobiele telefoon - bekijk het mooie filmpje hierover van Frans Bromet - is deze inmiddels niet meer weg te denken. Evenals social media, waarmee we nu dagelijks overspoeld worden; overigens niet altijd positief.
Ik volg AI-expert Klöpping in zijn advies om AI dagelijks te gebruiken, bewust en kritisch, zodat ik voordelen kan benutten en risico’s beheersen
Toch voelt het ontdekken van de mogelijkheden van AI voor mij als een nuttige nieuwe ontdekkingsreis. In november 2023 schreef ik mijn eerste blog over AI, waarin ik zowel de kansen als de risico’s belichtte, zoals nepnieuws en gebrek aan transparantie. Ik volg AI-expert Alexander Klöpping’s advies om AI dagelijks te gebruiken, bewust en kritisch, zodat ik voordelen kan benutten en risico’s beheersen. Dit is nodig als we kijken naar de marktontwikkelingen, zoals het recente DeepSeek-R1-alternatief van een Chinees AI-bedrijf dat vergelijkbare prestaties biedt tegen lagere kosten, maar waarbij ook wordt gewaarschuwd voor datacensuur en privacy.
Ook bij gebiedsontwikkeling ontwikkelen AI-toepassingen zich razendsnel. Grote bedrijven onderzoeken al hoe zij AI in hun bedrijf en erbuiten kunnen inzetten, terwijl overheidsinstanties soms nog zoekende lijken. Dit leidt tot een kennisvoorsprong en machtsdominantie bij bedrijven.
Wat we aan overheidszijde wel zien is dat datagedreven besluitvorming steeds vaker wordt gebruikt en zo aan waarde wint. Dit bijvoorbeeld door via IoT (Internet of Things) onontdekte patronen in data te analyseren. Hiermee kunnen slimmere en beter onderbouwde beslissingen worden genomen over infrastructuur, transport, huisvesting en milieubeheer. Smart City Amsterdam is hier een inspirerend voorbeeld van.
Daarnaast brengt AI diverse databronnen samen – van economische en ecologische data tot sociale indicatoren – voor het ontwikkelen van voorspellende modellen en simulaties. Een voor gebiedsontwikkeling relevant voorbeeld hiervan is het Digital Twin-concept: door virtuele replica’s van steden te creëren, kunnen planners scenario’s simuleren en de impact van stedelijke ontwikkelingen voorspellen, wat de besluitvorming ondersteunt.
AI kan zorgen voor een beter samenspel tussen de politiek en burgers, wat kan bijdragen aan een transparantere en inclusievere planning voor zowel stedelijke als landelijke gebieden
Bovendien biedt AI kansen voor nieuwe vormen van participatieve planning. Via interactieve platforms en simulaties raken burgers actiever betrokken bij het bepalen van hun leefomgeving, waardoor zij beter geïnformeerd en doelgerichter hun mening kunnen vormen. Zo ontstaat een beter samenspel tussen de politiek en burgers, wat kan bijdragen aan een transparantere en inclusievere planning voor zowel stedelijke als landelijke gebieden.
Kortom, de opmars van AI in gebiedsontwikkeling opent nieuwe wegen voor alle betrokken spelers. Dankzij data-gedreven besluitvorming, Digital Twin-technologie en participatieve planning kunnen we onze leefomgeving effectiever en inclusiever vormgeven, mits we de uitdagingen op het gebied van privacy, transparantie en machtsverhoudingen niet uit het oog verliezen.
Ook de toegevoegde waarde van de ontwerpende disciplines moeten we niet uit het oog verliezen om de ruimtelijke kwaliteit, en daarmee de gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van onze leefomgeving, te borgen.
