Als dochter van een melkveehouder heb ik de veranderingen in de Nederlandse landbouw van dichtbij meegemaakt. Momenteel lezen we in de media vooral over de spanningen tussen stikstofuitstoot en natuurbehoud. Om de wettelijk vastgelegde stikstofdoelen te halen, moet de stikstofuitstoot van de landbouw tussen nu en 2035 twee keer zo snel dalen als eerder geraamd, aldus een recent onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Mijn jeugd op de boerderij stond in het teken van geleidelijke, maar ingrijpende veranderingen. In de jaren ’60 verhuisden mijn vader met zijn ouders van de Zandweg in Wormer naar de Heerenweg in Barsingerhorn. Op deze boerderij uit 1838 hielden ze uiteindelijk 41 koeien. Ik herinner me nog levendig hoe er in 1976 een nieuwe stal werd gebouwd voor 77 koeien – destijds een enorme vooruitgang. Zeker als je bedenkt dat het gemiddelde aantal koeien per bedrijf tegenwoordig tussen de 80 en 120 ligt.

De groei zette door, en aan het begin van deze eeuw telde het bedrijf al 200 koeien. Ze verhuisden van het dorpslint naar het buitengebied. Vandaag de dag melkt mijn broer, die het bedrijf heeft overgenomen, zo’n 250 koeien met behulp van vier melkrobots. Zonnepanelen op het dak leveren groene stroom, en de melk gaat naar CONO Kaasmakers, bekend van Beemsterkaas.

Melkveehouderij gaat niet alleen over krimp, maar ook over innovatie en transparantie tussen producenten, verwerkers en retailers

Deze persoonlijke geschiedenis illustreert hoe een deel van de Nederlandse melkveehouderij is getransformeerd tot een hightech, duurzame sector met een stijgende productie. Met een marktaandeel van 11 procent in agritech draagt deze sector aanzienlijk bij aan de internationale concurrentiepositie van Nederland.

Maar het draait niet alleen om productie. Precisietechnieken en datagedreven landbouw optimaliseren het gebruik van hulpbronnen en verminderen de milieu-impact. Geavanceerde monitoringsystemen volgen 24/7 de gezondheid en het welzijn van elke individuele koe. Dit leidt tot betere zorg en vroege detectie van gezondheidsproblemen, wat bijdraagt aan een duurzame en gezonde veestapel.

Hightech melkveehouderijen spelen een belangrijke rol in het verbeteren van biodiversiteit en waterkwaliteit. Precisietechnieken verminderen de milieubelasting, terwijl innovatieve systemen ruimte bieden voor biodiversiteit. Dit is essentieel om bedrijven weerbaarder te maken tegen klimaatfluctuaties, ziekten en plagen. Dergelijke verbeteringen vereisen echter voorinvesteringen, waardoor transparantie tussen producenten, verwerkers en retailers cruciaal is om de kostprijs gelijk te houden. Daarnaast dragen geavanceerde irrigatiesystemen bij aan efficiënter watergebruik en minder uitspoeling.

Om richting te geven aan de toekomst van de Nederlandse landbouw heeft de Sociaal-Economische Raad (SER) zeven transitiepaden geïdentificeerd: hightech landbouw in gesloten en open systemen, duurzame landbouw, biologische landbouw, maatschappelijke ondernemingen, natuur- en landschapsbeheer, en bedrijfsbeëindiging.

De gebiedsgerichte aanpak per provincie, gecombineerd met investeringen in hightech oplossingen, stelt Nederland in staat zijn positie als innovatieve agrarische natie te versterken

Mijn broer wordt echter geconfronteerd met uitdagingen rond duurzame energie-initiatieven vanwege een deel van zijn land dat binnen een Provinciaal Beschermd Landschap (PBL) valt. Hij wil graag een kleine windmolen plaatsen om zijn bedrijf te voorzien van duurzame energie, maar stuit op weerstand van de provincie. Ironisch genoeg is er op slechts enkele meters afstand – net buiten het PBL-gebied – wel toestemming gegeven voor een hoogspanningsmast. Deze situatie illustreert hoe ruimtelijke ordening soms tegenstrijdigheden oplevert die duurzaamheidsinitiatieven belemmeren.

De gebiedsgerichte aanpak per provincie, gecombineerd met investeringen in hightech oplossingen, stelt Nederland in staat zijn positie als innovatieve agrarische natie te versterken. Dit bevordert economische groei, voldoet aan milieu- en dierenwelzijnseisen, en waarborgt voedselzekerheid én -veiligheid. Bovendien draagt de sector bij aan onze kenniseconomie door expertise te exporteren. De uitdaging ligt echter in het vinden van balans tussen technologische vooruitgang, duurzaamheid en behoud van het unieke Nederlandse landschap.

Als dochter van een melkveehouder pleit ik voor een genuanceerder beeld van landbouw in het politieke en maatschappelijke debat. De realiteit van voortdurende aanpassing en vooruitgang binnen deze sector verdient erkenning. Alleen door dit perspectief mee te nemen kunnen we komen tot evenwichtig beleid dat recht doet aan zowel de noodzakelijke krimp van de veestapel als aan de diversiteit en het potentieel binnen de Nederlandse melkveehouderij.