Steffan Kunst is ontwikkelmanager bij AM

We kennen allemaal de uitdaging: hoe betrek je bewoners, beleidsmakers en ontwikkelaars bij de vaak complexe processen van gebiedsontwikkeling? Storytelling kan hierin een cruciale rol spelen. Een verhaal als een krachtig middel om verbinding te creëren en draagvlak te vergroten.

Dit werd mij laatst nog meer duidelijk bij een presentatie van Zef Hemel, planoloog en als hoogleraar verbonden aan de TU Delft en Rijksuniversiteit Groningen. Hemel gebruikt de kracht van het verhaal. Zijn beschrijvingen van wandelingen door het Drentse landschap en de Friese Greidhoek roepen beelden op, schetsen een sfeer en nodigen uit tot betrokkenheid. Deze manier van kijken naar de omgeving, als een verhaal dat zich ontvouwt, kan ook toegepast worden bij gebiedsontwikkeling. Het gaat erom de identiteit van een plek te ontdekken en deze te vertalen naar een verhaal dat aanspreekt.

In hun boek Metaphors We Live By, onderzoeken Lakoff en Johnson de rol van metaforen in ons dagelijkse denken en spreken. Metaforen bepalen hoe we de wereld zien en ervaren. Een gebied kan bijvoorbeeld worden gezien als een “landschap van kansen” in plaats van een “probleemgebied”. De keuze van woorden en beelden kleurt de perceptie en daarmee de mogelijke oplossingen.

De identiteit van een plek ontdekken en deze vertalen naar een aansprekend verhaal

Een mooi voorbeeld van de kracht van storytelling is volgens Hemel het project Kop van Zuid in Rotterdam, waarbij Riek Bakker een belangrijke rol speelde. Bakker, ook wel bekend als Hollandse Stedendokter, is een meester in het vertellen van het verhaal van een plek en het creëren van een visie die mensen inspireert en verbindt. Door middel van verhalen wist ze het vertrouwen van bewoners en investeerders te winnen, waardoor het project een succes werd.

Storytelling is niet alleen weggelegd voor stedenbouwkundigen en planologen. Ook in andere sectoren, zoals de architectuur, kan het een belangrijke rol spelen. Rem Koolhaas, bijvoorbeeld, gebruikt zijn achtergrond als scenarioschrijver om zijn architectuurprojecten te verrijken met een narratieve dimensie. Storytelling is een geëigende tool in vakgebieden die draaien om visie, creatie en betrokkenheid van het publiek.

AM heeft in Hoef en Haag storytelling ingezet om de nieuwe woonwijk nabij Vianen een unieke identiteit te geven. Het dorpse ontwerp kwam tot stand in samenspraak met toekomstige bewoners, maar kreeg extra betekenis door de vondst van een middeleeuwse muntschat. Dit verhaal werd verweven in de gebiedsontwikkeling: een kinderboek, geïnspireerd door een tekenwedstrijd met basisschoolleerlingen, brengt de geschiedenis tot leven.

Nu is het de kunst om storytelling niet alleen te gebruiken om een mooier verhaal te vertellen over de plannen van de initiatiefnemers, maar om een verhaal te creëren dat gezamenlijk wordt gedragen. Dit vraagt om het loslaten van de controle, het durven luisteren naar de vele verhalen die al aanwezig zijn in een gebied en het aangaan van de dialoog. Het resultaat is een gebied dat niet alleen goed is ontworpen, maar ook echt betekenisvol is voor de mensen die er wonen en werken. Kortom, bouw niet alleen stenen, maar ook verhalen.