In zijn tweemaandelijkse column voor ROmagazine bespreekt Gerwin Gabry, programmadirecteur Omgevingswet bij KuiperCompagnons, actuele toepassingen van de nieuwe wetgeving. ROm april 2024.
Er is iets vreemds aan de hand in de wereld. Enerzijds werken we steeds meer datagedreven en van dat proces is het einde nog niet in zicht. Anderzijds leven we in het post-waarheid-tijdperk waarin de werkelijkheid, uitgedrukt in cijfers of uitspraken, er steeds minder toe doet. Iets wat vorige week is geroepen, wordt vandaag glashard ontkent. Factcheckers, voor zover nog aanwezig, houden het niet eens meer bij.
In mijn vorige column De cyclus rond maken ben ik al even ingegaan op datagedreven werken. Meestal gaat het in de praktijk over dataondersteunend werken. De hamvraag is ‘waar hebben we het over?’. Het lijkt een verzamelnaam voor een scala aan fenomenen, die vaak samenhangen met de doelen van deze vorm van werken.
Met datagedreven werken grip krijgen op de huidige en gewenste werkelijkheid
Ik heb inmiddels diverse door AI gegenereerde locatiestudies gezien. Die zien er fantastisch uit, zeker gelet op het feit, dat de computer ze in een kwartier uitspuugt. Natuurlijk begint dat al met de juiste input en vraagstelling. In de stedenbouw gaat het echter om meer dan mooie plaatjes maken. Het gaat om richting geven en beslissingen nemen. En dat doet AI (nog) niet voor ons. Wat dat betreft blijft hier dus sprake van dataondersteunend en niet datagedreven werken. Wel helpt het om beter en sneller grip te krijgen op de situatie en om een beeld te krijgen bij hoe een ontwikkelrichting eruit kan zien.
Dataondersteunend werken wordt ook aangewakkerd door de behoefte aan uitwisselbaarheid en standaardisering. Hadden we voor het maken van bestemmingsplannen in de jaren zeventig nog ‘kleuren en tekens’ als norm, nu werkt het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) als norm, net zoals eerder ruimtelijkeplannen.nl. Er is dus geen ontsnapping meer mogelijk aan het coördinaatvast werken, lees het werken met GIS (Geografische Informatiesystemen). Het voordeel is dat gegevens makkelijk uitgewisseld kunnen worden tussen gemeente, ketenpartners, ontwikkelaars en andere partijen. Ook geen overbodige luxe bij het ontwerpen van gebouwen, waarbij BIM (Building Information Model) de standaard is. Toch lullig als de kabelgoot op ooghoogte loopt.
Datagedreven werken kan ook als onderdeel van de beleidscyclus helpen om in stapjes grip te krijgen op de huidige en gewenste werkelijkheid
Wat echt veel gaat betekenen op dit front zijn de ESG-normen voor Environmental, Social en Governance. Bedrijven en instellingen zullen hierover moeten rapporteren, wat in de hele planning- en bouwketen zal doorwerken. GIS gaat verder dan coördinaatvast werken. Al onnoemelijk veel informatie wordt ontsloten via GIS. Daarmee is het een fantastisch gereedschap om gebieden te analyseren, oplossingsrichtingen af te tasten en doelbereik te monitoren. Zo kan met GIS bekeken worden of de 3-30-300-regel (groen nabij woningen) haalbaar is, wat te doen om het te realiseren en om te monitoren of dat ook lukt.
Datagedreven werken kan ook als onderdeel van de beleidscyclus helpen om in stapjes grip te krijgen op de huidige en gewenste werkelijkheid onder het motto - dat wijlen Ashok Bhalotra vaak gebruikte - ‘wie niet durft te dromen, is geen realist!’
