Dit is een verkorte weergave van het artikel uit BT1 (maart 2025) van Robbert Jan Kooij en Casper Wolf van Buck Consultants International (BCI). BT is de vaktitel over economische gebiedsontwikkeling, vestigingsklimaat en regionale innovatiekracht. Meld je hier aan voor een abonnement voor het papieren en het bladarchief van BT.
In 2023 bracht BCI een eerste inventarisatie uit van innovatiedistricten in Nederland. In de nieuwe update voor 2025 gaat het economisch adviesbureau uit van twee fasen: ontwikkelingsfase en realisatiefase. Daarnaast zijn campussen aangeduid die de transformatie (willen) maken naar een innovatiedistrict. Initiatieven in de idee-fase zijn niet opgenomen in het overzicht dat als volgt is:
Innovatiedistricten zijn meer dan alleen verzamelplekken voor bedrijven en kennisinstellingen. Een sterke focus en duidelijke doelstellingen zijn essentieel. Volgens BCI zijn veel initiatieven nog zoekende naar een scherpe profilering. De groei van innovatiegebieden maakt de behoefte aan afbakening en relevantie alleen maar groter.
Volgens BCI is een innovatiedistrict een binnenstedelijk, goed bereikbaar gebied met een innovatie-ecosysteem. Dit bestaat uit een mix van bedrijvigheid, kennisinstellingen, woon-, recreatie- en winkelmogelijkheden. De kernfunctie: het stimuleren van ideeën en het omzetten ervan in commerciële toepassingen.
Duidelijke criteria nodig
Niet elke locatie met innovatieve bedrijven is automatisch een innovatiedistrict. Belangrijk criteria zijn:
- Binnenstedelijk en multifunctioneel: een dynamische omgeving met gedeelde innovatie-faciliteiten en plekken voor ontmoetingen.
- Actief ecosysteem: bedrijven, kennisinstellingen, studenten en bewoners moeten samenwerken en deelnemen aan netwerkevents en incubatieprogramma’s.
- Stevige uitvoeringsstructuur: een sterke organisatie die zowel gebieds- als ecosysteemontwikkeling aanstuurt.
- Helder toekomstperspectief: een duidelijke visie en focus op innovatie en samenwerking.
Geen enkel innovatiedistrict in Nederland is al volledig ontwikkeld. In Den Haag ontbreekt bijvoorbeeld nog samenhang binnen het Central Innovation District, en in Amsterdam mist een sterke centrale organisatie voor het Life Sciences District. Innovatiedistricten evolueren continu. Bovenstaand overzicht is geen ranglijst, maar een momentopname.
Hybride innovatiedistricten
Een opvallende trend is de samensmelting van campussen en innovatiedistricten. In Delft groeit het Innovatie District Delft (IDD) bijvoorbeeld rondom de TU Delft-campus, Delftechpark en bedrijventerrein Schieoevers Zuid. Dit type hybride district combineert de voordelen van beide modellen, maar brengt ook uitdagingen met zich mee op het gebied van organisatie en inrichting.
Innovatiedistricten kunnen cruciaal zijn voor open innovatie en economische groei, maar samenwerking ontstaat niet vanzelf. Naast fysieke locaties moeten ook structuren worden gecreëerd om interactie te stimuleren, zoals netwerkevents, startup hubs en samenwerkingsprojecten.
Dit vraagt om een programmatische aanpak met concrete doelstellingen.
Niet kiezen voor kwantiteit
Met de juiste focus en afbakening kunnen innovatiedistricten een belangrijke rol spelen in de economische en stedelijke ontwikkeling van Nederland.
Gemeenten, beleidsmakers en ontwikkelaars moeten investeren in sterke publiek-private samenwerkingen. Door strategisch te sturen op kwaliteit in plaats van kwantiteit kunnen innovatiedistricten zich verder ontwikkelen als motoren van groei en innovatie.
