‘We willen bouwen voor de toekomst van Fryslân’, stellen de provincie Fryslân en de gemeenten Heerenveen, Leeuwarden, Smallingerland en Sudwest-Fryslân in hun verstedelijkingspropositie. Die is bedoeld als inbreng voor de Nota Ruimte, waar het kabinet nu aan werkt.
‘Vanuit een stevige economische positie en een hoge leefkwaliteit gecombineerd met de Friese cultuur en het landschap hebben de steden Drachten, Heerenveen, Leeuwarden en Sneek (als onderdeel van het Fries Stedelijk Netwerk) de potentie om gezamenlijk te groeien. Inzet op groei draagt bij aan Fryslân als geheel’, schrijven de steden.
‘De propositie is in samenhang met het NOVEX-gebied Lelylijn waarin Rijksoverheid, provincie Fryslân, Groningen, Drenthe en Flevoland samenwerken aan de ontwikkeling van een nieuwe spoorverbinding tussen het noorden en de Randstad.' De steden schrijven dat ook zonder de komst van de Lelylijn.
De Friese Mienskip – de hechte sociale gemeenschap die kenmerkend is voor de regio – vormt volgens de steden een belangrijke versneller van brede welvaart. De betrokkenheid van inwoners, korte lijnen en een sterk maatschappelijk middenveld dragen volgens de steden bij aan het leefklimaat én aan het draagvlak voor ruimtelijke ontwikkeling.
Meer groei met de Lelylijn
De steden mikken met de komst van de Lelylijn op een groei van 40 procent van de woningvoorraad, wat neerkomt op circa 26.500 tot 42.400 woningen tot 2050.
Ook zonder Lelylijn blijft een groei van ongeveer 25 procent nodig, schrijven de steden. De spreiding van de groei gebeurt stapsgewijs, met behoud van landschappelijke kwaliteit.
Hoewel het aantal woningen landelijk gezien beperkt lijkt, is het voor Friesland een aanzienlijke groei. ‘De groei van de steden is in absolute aantallen niet zo hoog als de groei die voor de rest van Nederland is voorzien. Procentueel is de groei wel hoog’, aldus de propositie.
Grootschalige locaties
Leeuwarden neemt het grootste aandeel van de groei voor haar rekening. In Spoordok, Middelsee, Leeuwarden-Oost en Werpsterhoek liggen grootschalige locaties klaar voor verdichting en transformatie. De stad fungeert als bestuurlijk en economisch zwaartepunt en huisvest nu al meer dan 65.000 woningen.
In Drachten ligt de focus op binnenstedelijke groei, mogelijk aangevuld met een uitbreiding ‘over de A7’. Heerenveen werkt aan Heerenveen-West en diverse inbreidingslocaties. Sneek wil groeien via herontwikkeling van de Spoorzone en nieuwe woonmilieus in Harinxmaland.
In alle steden is de inzet op gevarieerde woningtypen, met menging van functies en ruimte voor gezinnen, ouderen én jongeren. De steden anticiperen hiermee op demografische trends, waaronder een afnemende beroepsbevolking en vergrijzing.
‘Bij ongewijzigd beleid heeft de regio een complex spanningsveld met een vergrijzende bevolking, krimpende beroepsbevolking, een krimpend aantal jongeren, een groeiend aantal arbeidsmigranten en een groeiende expat community.’
Woonmilieus met identiteit
De steden willen niet alleen in kwantiteit, maar ook in kwaliteit groeien. De nieuwe woonmilieus worden zoveel mogelijk klimaatadaptief, circulair en groen ingericht. Ook wordt gestuurd op nabijheid van voorzieningen en goede bereikbaarheid per fiets en openbaar vervoer.
De woningbouwopgave is nauw verweven met de andere opgaven in de regio. Door te bouwen in en rond bestaande steden ontstaat een schaalvoordeel: voorzieningen blijven beschikbaar, stellen de gemeenten. Ook de zorg wordt beter organiseerbaar en de mobiliteitstransitie krijgt meer kans. ‘Door slimme groei behouden we het Friese karakter én maken we ruimte voor de toekomst’, aldus de propositie.
De woningbouwopgave wordt direct gekoppeld aan economische en kennisontwikkeling. De vier steden beschikken over een netwerk van mbo-, hbo- en wo-instellingen, waaronder Firda, Van Hall Larenstein, NHL Stenden en Campus Fryslân.
Ecosysteem
In combinatie met bedrijvigheid in watertechnologie, agrifood en maakindustrie ontstaat een compleet ecosysteem, aldus de propositie. Daarbij willen ze steden taken verdelen. Leeuwarden richt zich op hoger onderwijs, terwijl Heerenveen en Sneek sterke posities hebben in topsport en gezondheid. Drachten functioneert als economisch knooppunt op high tech maakindustrie.
Het Fries Stedelijk Netwerk telde in 2023 ruim 180.000 banen en bijna 42.000 bedrijfsvestigingen. ‘Door wonen, werken en leren slim te verweven, versterken we de regionale economie en blijven jongeren behouden voor Fryslân’, aldus de initiatiefnemers.
De verstedelijkingspropositie is een eerste stap richting een langjarige samenwerking. De steden willen de komende tijd, samen met provincie, Wetterskip en Rijk, werken aan een gezamenlijke verstedelijkingsstrategie en investeringsagenda. In juni staan hierover afspraken gepland in het Bestuurlijk Overleg Leefomgeving.
.jpg)