[caption id="attachment_6581" align="alignright" width="200"]
Jos Feijtel[/caption]Beleidsmakers, ook bij provincies, nemen hun taak serieus. Als de ruimte geordend moet worden, dan doen ze dat vaak minutieus. Alleen daar mag je bouwen en op alle andere plekken niet. We denken dat we de werkelijkheid kunnen sturen. Maar nu blijkt dat dit maar zeer ten dele gaat. Almere laat zich niet zo maar volbouwen. Mensen moeten er ook willen wonen en marktpartijen zullen met die wensen van mensen rekening moeten houden. Alleen bij immense schaarste aan woningen, zullen mensen zich laten “sturen” naar plekken die ze eigenlijk liever niet willen. Maar het is toch eigenlijk te gek voor woorden als we bewust schaarste in stand houden om daarmee te kunnen sturen?
Weg met het bewuste schaarstebeleid
Is dat beeld te negatief? Hopelijk wel maar er zijn net iets te veel signalen die toch in die richting gaan. Als leden van provinciale staten onomwonden verklaren dat we de rem moeten zetten op uitleglocaties om op die wijze de druk op bouwen in de stad zo groot mogelijk te houden, dan is dat eigenlijk een vorm van schaarste in stand houden. Als de z.g. “ladder voor de duurzame verstedelijking” min of meer verplicht om eerst binnenstedelijke mogelijkheden voor woningbouw te benutten alvorens buitenstedelijk aan de slag te gaan, is dat in de praktijk toch een vorm van schaarste creëren.
Moeten we dat in de huidige omstandigheden nog wel willen? De situatie van dit moment laat zien dat vooral in en rond stedelijke gebieden het woningtekort schrikbarend snel oploopt. De prijzen van woningen in Amsterdam gaan pijlsnel omhoog. Dat duidt op grote schaarste. Maar het betekent ook dat alleen mensen die het zich kunnen permitteren aan de bak komen. Het zij ze van harte gegund maar waarom maken we niet veel meer concurrentie mogelijk door op veel meer locaties woningbouw toe te laten? “Waarom niet veel meer keuze over laten aan woonconsumenten waar we willen wonen?” zei Taco van Hoek van het EIB op de conferentie over het dreigende woningtekort in Noord-Holland. Marktpartijen en gemeenten zullen die vraag van woonconsumenten ongetwijfeld oppakken en op de locaties die consumenten aanstaat aan de slag gaan als daar een realistische businesscase van is te maken.
Overal maar bouwen?
Moeten we dan overal bouw toe laten? Neen, zeker niet. De provinciale taak zou moeten zijn het aanwijzen van gebieden die bijvoorbeeld om natuurredenen per se beschermd moet worden. In combinatie met veel andere type belemmeringen die aan de orde zijn (neem de beperkingen als gevolg van de aanwezigheid van Schiphol) laat de kaart dan zien dat er lang niet overal gebouwd kan worden. Maar wel meer dan nu en dat is winst. Worden dan niet overal weer nieuwe randen aan steden en dorpen gebouwd? Komen de “witte schimmels” terug? Neen, die dateren uit de tijd dat er sprake was van een grote trek uit de stad: Amsterdam gierde toen in inwonertallen achteruit. Nu is de situatie omgedraaid: in alle stedelijke agglomeraties in ons land is er een trek juist naar de stad. Grote, onverantwoorde nieuwe bouwpuisten aan kleine dorpen zijn dus helemaal niet te verwachten.
Loslaten
Als we dat beleid van veel meer “loslaten” nu in de nieuwe colleges van GS gaan inzetten, hoeven we dat niet per se voor de eeuwigheid als uitgangpunt hanteren. De voorspelbaarheid van woningtrends is zeer beperkt in tijd. Over vijf jaar kan die situatie weer heel anders zijn. Maar nu meeveren is dringend gewenst. Als we dat niet doen en als we de “evangelisten” die vinden dat er bijna alleen maar in de bestaande stad gebouwd mag worden, hun gang laten gaan, dan loopt het woningtekort nog verder uit de hand. Als de voorstanders van alleen in de stad bouwen kans zien om gedurende die komende jaren toch daar alle mensen die een woning willen, te herbergen terwijl er ook alternatieve concurrerende locaties worden aangeboden, dan zal ik ze van harte feliciteren met mijn ongelijk. Maar in hun opvatting is er dan geen ramp gebeurd: immers het bebouwen van de alternatieve locaties is uitgebleven. Zij kunnen, als ze overtuigd zijn van het feit dat al die woningzoekenden in de stad willen wonen, dus risicoloos kiezen om meer en ook buitenstedelijke locaties mogelijk te maken. Daar komt niemand wonen als ze gelijk krijgen. Maar anderen (en ik) zouden die levensgevaarlijke gok niet moeten willen nemen. Aan de slag dus met veel locaties (mogelijk maken).
Jos Feijtel
Voormalig gemeentebestuurder en voormalig directeur BZK
